Kim jest prosument wirtualny? Wszystko o nowym modelu rozliczeń energii!

Nowelizacja ustawy o OZE z 2021 roku wprowadziła wiele nowości, które do dzisiaj nie są jasne dla wszystkich. Jedną z nich jest prosument wirtualny – innowacyjny sposób wytwarzania i rozliczania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł, który nie wymaga fizycznego montażu instalacji fotowoltaicznej na własnym dachu. Dzięki takiemu rozwiązaniu każdy, kto chce korzystać z OZE, może produkować energię w dogodnym miejscu i oszczędzać na rachunkach. Sprawdź, kim dokładnie jest prosument wirtualny energii odnawialnej, jak nim zostać i co się z tym wiąże!

Kim jest prosument wirtualny?

Prosument wirtualny to nowy typ uczestnika rynku energii odnawialnej wprowadzonym wraz z nowelizacją ustawy o OZE w 2021 roku. Co oznacza to pojęcie?

Prosument wirtualny to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy. Mówiąc prościej, może on korzystać z energii z OZE bez posiadania własnej instalacji, np. fotowoltaicznej czy wiatrowej.

Mechanizm działania jest prosty: cała energia wytworzona w instalacji OZE trafia do sieci dystrybucyjnej, a wirtualny prosument korzysta z niej zgodnie z zasadami rozliczenia mikroinstalacji w systemie net-billing. Dzięki temu nie musi montować paneli fotowoltaicznych na własnym dachu – można wytwarzać energię elektryczną w miejscu dogodnym dla instalacji, np. w farmach fotowoltaicznych lub na działkach należących do innych podmiotów.

Jak zostać wirtualnym prosumentem?

Aby zyskać status prosument wirtualnego, należy spełnić kilka warunków ustawowych. Mogą nim zostać osoby fizyczne, przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje użyteczności publicznej, a także związki wyznaniowe. Kluczowe jest podpisanie umowy z właścicielem instalacji odnawialnego źródła energii i zawarcie umowy z operatorem systemu dystrybucyjnego.

Status prosumenta wirtualnego jest szczególnie przydatny dla:

• mieszkańców domów wielorodzinnych, w których nie można zainstalować własnej instalacji PV;
• właścicieli domów z ograniczoną powierzchnią dachu lub działki;
• przedsiębiorców oraz instytucji publicznych, które chcą korzystać z energii wytworzonej przez systemy OZE.

W przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.

Maksymalna moc instalacji OZE przypisanej do jednego punktu poboru wynosi 50 kW. System umożliwia wytwarzanie energii wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby i rozliczanie jej w formie udziałów wytworzonych w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej.

Zasady rozliczeń dla prosumentów wirtualnych w 2025 roku

Rozliczenia prosumentów wirtualnych w 2025 roku opierają się na mechanizmie net-billing. Odborca końcowy rozlicza wartość energii wprowadzonej do sieci z wartością energii pobranej. Wartość energii wprowadzonej jest ustalana na podstawie RCE.

W okresie przejściowym, od 2 lipca 2025 r. do 19 października 2026 r., prosument wirtualny oraz instalacja odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej muszą działać w obrębie jednego OSD (np. Tauron).

W ramach rozliczeń stosowany jest depozyt prosumencki – mechanizm, który gromadzi środki uzyskane ze sprzedaży energii elektrycznej wytwarzanej w instalacji odnawialnego źródła energii. Dzięki temu wirtualny prosument może wykorzystać zgromadzone środki w późniejszym okresie, np. zimą, gdy zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym jest wyższe. W praktyce depozyt pozwala elastycznie korzystać z wartości wyprodukowanej energii, minimalizując koszty zakupu prądu z sieci w okresach zwiększonego zapotrzebowania.

Czy warto? Zalety prosumenta wirtualnego na rynku OZE (energii odnawialnej)

Wirtualny prosument ma wiele zalet, które czynią go atrakcyjnym rozwiązaniem dla uczestników rynku energii. Oto te najważniejsze!

• Oszczędność na rachunkach za energię elektryczną – płacisz wyłącznie za pobór energii według stawki dystrybucyjnej.
• Brak konieczności montażu paneli fotowoltaicznych we własnym domu – instalacja może znajdować się w innym miejscu niż obszar, z którego dostarczana jest energia elektryczna.
• Wsparcie odnawialnych źródeł energii w Polsce – każda wytworzona kWh energii elektrycznej wyłącznie z odnawialnych źródeł energii wspiera rozwój OZE.
• Stabilniejsza sieć energetyczna – wytwarzanie energii w miejscu mniej obciążonym zmniejsza ryzyko awarii i wyłączeń.
• Możliwość udziału w spółdzielniach energetycznych i farmach fotowoltaicznych – wirtualny prosument może współdziałać z innymi uczestnikami rynku energii odnawialnej.

Warto również pamiętać, że dzięki wdrożeniu centralnego systemu informacji rynku energii prosument wirtualny może skutecznie monitorować produkcję i rozliczenia energii elektrycznej wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, niezależnie od miejsca dostarczania energii elektrycznej do odbiorcy.

Wirtualny prosument a przyszłość rynku energii elektrycznej w Polsce

Wprowadzenie prosumenta wirtualnego zmienia zasady funkcjonowania rynku energii odnawialnej i otwiera nowe możliwości dla odbiorców końcowych. Dzięki temu modelowi rozliczeń więcej osób i podmiotów może wytwarzać prąd wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, nawet bez posiadania własnej instalacji PV.

W dłuższej perspektywie przyczyni się to do rozwoju energetyki rozproszonej, zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym oraz stabilniejszego funkcjonowania sieci dystrybucyjnej. Wirtualny prosument staje się więc istotnym elementem transformacji energetycznej w Polsce i impulsem do rozwoju zielonej przyszłości.